Symptoombestrijding wordt het meest toegepast door psychologen.
Er is best wat kritiek op hoe psychologen, vooral in de reguliere zorg, omgaan met psychische problemen. Vaak zijn ze vooral bezig met het bestrijden van symptomen in plaats van te kijken naar wat er echt onder ligt. Dat heeft een paar oorzaken.
Veel psychologen werken volgens vaste protocollen. Denk aan CGT, EMDR of advies over medicatie. Die zijn vooral gericht op het verlichten van klachten als angst, somberheid of trauma. Dat helpt zeker, maar raakt zelden de diepere lagen.
Daarnaast is er de druk van tijd en geld. Verzekeraars vergoeden meestal korte trajecten. Daardoor blijft er weinig ruimte om te werken aan dingen als identiteit, oude pijn of zingeving. Zulke processen kosten nu eenmaal tijd.
Ook speelt de wetenschappelijke blik een rol. Psychologie richt zich graag op wat meetbaar en zichtbaar is. Symptomen kun je makkelijk in cijfers vangen, maar onbewuste patronen, ingrijpende levenservaringen of relationele dynamiek zijn veel lastiger te grijpen.
En dan is er nog iets anders: de existentiële of spirituele laag. Veel therapeuten zijn vooral getraind in het denken in stoornissen en diagnoses. Vragen als ‘Wie ben ik?’, ‘Wat wil ik echt?’ of ‘Wat vertelt mijn lijden mij?’ krijgen minder aandacht.
Gelukkig zijn er ook vormen van therapie die juist die diepte opzoeken. Psychodynamische therapie, lichaamsgerichte methodes en existentiële begeleiding gaan verder dan alleen klachten verminderen. Alleen zitten die vaak buiten de gebaande paden van de reguliere zorg, en moet je ze zelf opzoeken.
Symptoombestrijding en waarom het soms nodig is
Soms is het nodig om eerst de scherpe randjes van klachten af te halen. Als iemand overspoeld wordt door angst, depressie of herbelevingen, is er vaak geen ruimte om meteen de diepte in te gaan. Het leven moet eerst weer enigszins draaglijk en veilig worden.
Door symptomen te verminderen, kan iemand weer functioneren. Werken, slapen, eten — het zijn basisdingen die nodig zijn om überhaupt aan jezelf te kunnen werken. Ook kan het helpen om hoop te geven. Als je merkt dat het wat beter gaat, durf je vaak ook verder te kijken.
En soms zijn de oorzaken gewoon moeilijk helemaal op te lossen. Bepaalde kwetsbaarheden of levenservaringen draag je mee. Dan kan symptoombestrijding zorgen voor meer kwaliteit van leven, zonder de illusie dat alles "weg" kan.
De risico’s van alleen symptoombestrijding
Toch schuilt daar ook een valkuil in. Als je alleen maar bezig bent met het dempen van klachten, bestaat het risico dat je dieperliggende oorzaken onbenoemd laat. Vaak komen klachten dan op een andere manier of op een ander moment weer terug.
Soms leer je ook om jezelf te omzeilen. Je onderdrukt gevoelens of vermijdt lastige gedachten, waardoor je minder goed contact maakt met wie je echt bent. Op de lange termijn kan dat leiden tot vervreemding of zelfs tot nieuwe problemen.
Daarnaast ontstaat er makkelijk een afhankelijkheid van technieken, medicijnen of tijdelijke oplossingen. Dat is fijn voor even, maar biedt zelden echte heling of verandering. En misschien wel het grootste gemis: je laat de kans liggen om te groeien. Moeilijke periodes brengen je óók dichter bij jezelf als je er op de juiste manier mee omgaat.
Alternatieven die dieper gaan
Wie verder wil kijken dan alleen klachtenvermindering, heeft gelukkig keuze. Er zijn verschillende therapievormen die wél de diepte in gaan.
-
Psychodynamische therapie helpt je onbewuste patronen en oude pijn te begrijpen.
-
IFS (Internal Family Systems) werkt liefdevol met je binnenwereld en gekwetste delen.
-
Lichaamsgerichte therapie brengt je terug naar het voelen en helpt opgeslagen spanning los te laten.
-
Existentiële therapie begeleidt je bij levensvragen en het vinden van richting.
-
Traumatherapieën zoals Somatic Experiencing pakken diepe, vaak onbewuste spanningen aan.
Welke je kiest, hangt af van wat er speelt:
-
Trauma → Lichaamsgerichte therapie en IFS.
-
Hechtingsproblemen of bindingsangst → Psychodynamische therapie of EFT.
-
Identiteitsvragen → IFS en existentiële therapie.
-
Leegte of zingeving → Existentiële en transpersoonlijke therapie.
Wat is regulier en wat privé?
Niet alles is even makkelijk toegankelijk. Methoden als CGT, EMDR, psychodynamische therapie en EFT zitten vaak in de reguliere zorg en worden (deels) vergoed.
IFS, lichaamsgerichte therapieën, existentiële en transpersoonlijke begeleiding zitten meestal in het alternatieve circuit. Die moet je vaak zelf betalen of vallen alleen onder een aanvullende verzekering.
Toch zijn ze niet onbereikbaar. Veel therapeuten zijn aangesloten bij beroepsverenigingen. Dat kan schelen in kosten. En wat misschien wel het belangrijkste is: een kennismakingsgesprek zegt vaak al genoeg. Je voelt snel of iemand echt met je de diepte in wil — en kan.
